مقالات

موضوع بندی

جستجوی الفبایی

اصحاب سبت | فرامرز حاج منوچهری قومی از بنی اسرائیل، یاد شده در قرآن كریم كه از شریعت الٰهی روی تافتند و به عذاب خداوند گرفتار شدند. قصۀ اصحاب سبت در قرآن به اجمال آمده، و در اخبار و روایات بسط و تفصیل یافته است.
اصحاب دایره المعارف | بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه \ashāb-e dāyerat-ol-maʾāref\، یا آنسیکلوپِدیستها (دانشنامه‌نگاران)، نام خاص اطلاق‌شده به نویسندگان دانشنامه‌ای فرانسوی در سدۀ 18 م / 12 ق.
اصالت ماهیت* |
اصابع | هومان اسعدی \asābeʾ\، جمعِ اِصبَع (به معنای انگشتان دست)، نظامی در موسیقی قدیم جهان اسلام (اصابع و مجاری)، برای تبیین جایگاه نغمات و ساختار مُدها، بر مبنای موضع انگشتان دست روی دستۀ سازهای زهی.
اشیل | بخش ادبیات جهان \ešīl\، (در یونـانی: آیسخولوس، ح 525 - 456 ق‌م)، نمایشنامه‌نویس یونان باستان، از نخستین شاعران بزرگ آتن، و هنرمند توانایی که هنر تراژدی را به اوج رساند و آن را با قدرتهای تأثیرگذار نمایشی همراه کرد.
اصالت وجود | غلامحسین ابراهیمی دینانی عنوان بحثی فلسفی دائر بر اینكه آنچه به واقعیت عینی موجودات تحقق می‌بخشد، هستی آنهاست و ماهیت یا چیستیِ اشیاء امری اعتباری است كه عقل آن را از حدود وجودی آنها انتزاع می‌كند و از واقعیت مستقل خارجی برخوردار نیست و به همین دلیل آثار اشیاء در حقیقت ناشی از وجود آنهاست، نه از ماهیتشان. این موضوع از اهمیت فراوانی ب...
اصحاب کساء |
اصطهبانات |
اصطخاب | تقی بینش اصطلاحی در موسیقی دوران اسلامی ایران. اصطخاب، از مادۀ «صخب» به معنی به هم (با هم) بانگ كردن (زوزنی، 486) و اختلاط اصوات (زمخشری، 349) است.
اصطبل | عبدالامیر سلیم جایگاه ستوران سواری، به ویژه اسب، یا ستورانِ باربر.
اصطفن |
اصطرلاب* |
اصطرلابی | پرویز امین علی بن عیسى حَرّانی، منجم، ریاضی‌دان و مؤلف كهن‌ترین كتاب برجای مانده به زبان عربی دربارۀ كاربرد اسطرلاب. وی در سدۀ 3 ق / 9 م همراه با اخترشناسان بزرگ در رصدها و اندازه‌گیریها و محاسبات نجومی مهم شركت داشته، و در ساختن ابزارهای رصدگری و به ویژه اسطرلاب ماهر بوده، و از این رو به اصطرلابی شهرت یافته است (ابن ند...
آصف قمی | پریسا سنجابی \āse(a)f-e qomī\، شاعر و سخنور ایرانی در سدۀ 11 ق / 17 م.
اصحاب کهف | فرامرز حاج منوچهری در قصص قرآنی نام گروهی از مؤمنان كه از ستم پادشاهی مشرك به غاری پناه بردند و سالیانی دراز به خوابی عمیق درافتادند. برپایۀ روایات، این پادشاه مشرك، دقیانوس، و محل واقعه اِفِسوس دانسته شده است.
اصطخر* |
اصفهان، مسجد شاه |
اصفهانی، ملا علی محمد | حسین روح اللهی \esfahānī\، ملا علی‌محمد (1215-1293 ق / 1800-1876 م)، ملقب به «غیاث‌الدین جمشید ثانی»، فرزند محمدحسین محله نوی و پدر میرزا عبدالغفار نجم‌الدوله (منجم‌باشی ناصرالدین شاه)، ریاضی‌دان و منجم مشهور دورۀ قاجار.
اصطکاک | بخش علوم پایه و مهندسی \estekāk\، نیرویی مقاوم در برابر لغزش یا چرخش یک جسم صُلب روی جسم صُلب دیگر. نیروهای اصطکاک در هنگام پیاده‌روی جلو سُرخوردن را می‌گیرند؛
آصف جاه | فتح الله مجتبایی آصِفْ جاه، نظام‎الملک قمرالدین فرزند شهاب‎الدین‎ بن‎ عابد‎خان (1082-1161ق / 1671- 1748م)، از امرای دربار اورنگ‌زیب، بنیانگذار سلسلۀ نظام حیدرآباد دکن و شاعر پارسی‌گوی هند. اجداد آصف جاه از بزرگان عرفای سمرقند بودند و خود را از نوادگانِ شیخ شهاب‎الدین سهروردی (د 632 ق / 1235م) می‎دانستند. جدش عابدخان (د 1097ق ...
اصطفن بن بسیل | مهران ارزنده \estefan-e-bn-e basīl\، از نخستین مترجمان متون طبی یونانی به زبان عربی در سدۀ 3 ق / 9 م و نخستین مترجم کتاب دارویی دیوسکوریدس به زبان عربی.
اصطخری | عنایت الله رضا \estaxrī\، ابواسحاق ابراهیم بن محمد فارسی اصطخری، معروف به کرخی، جغرافی‌دان پرآوازۀ سدۀ 4 ق / 10 م.
آصف الدوله | یحیی ذکاء آصِفُ‎الدّوله، میرزا صالح‎خان باغمیشه‎ای فرزند حاج میرزامهدی (1270- 1348ق / 1854-1930م). از دولتمردان مشروطه‌خواه ایران. پدر وی معروف به حاجی کلانتر بوده است. میرزا صالح در خانواده‎ای عارف‌منش و متمکن که چندین نسل کدخدایی باغمیشه (یکی از کویهای بیرون قلعۀ تبریز) و کلانتری و بیگلربیگی تبریز را داشت، چشم به جها...
آصف الدوله | بخش تاریخ آصِفُ‎الدّوله، الٰلهیارخان فرزند محمدخان بیگلربیگی قاجار دولّو، یوخاری‌باش (د پس از 1264ق / 1848م) سیاست‌پیشۀ دورۀ قاجار و صدراعظم فتحعلی شاه. پدرش محمدخان از سرکردگان برجستۀ ایل قاجار بود و در زمان جنبشهای سلطنت‎خواهی قاجاریان، بسیار کسان از بزرگان و کلانتران، او را برای پادشاهی ایران شایسته‎تر از آقامحمدخان...
اصفهان، دانشگاه | عبدالحسین آذرنگ \dānešgāh-e esfahān\، دانشگاه دولتی واقع در شهر اصفهان، مرکز استان اصفهان، و از باسابقه‌ترین دانشگاههای کشور.
اصفهان، بازار | فریبا افتخار \bāzār-e esfahān\، یکی از بازارهای بزرگ و معروف ایران.
اصفهانی | حسن امین آقا سیدابوالحسن (1284-1365 ق / 1867-1946م)، فقیه بزرگ امامی و مرجع تقلید شیعیان جهان. وی در روستای مَدیسه از توابع لنجان اصفهان زاده شد؛ اجداد او اصلاً از سادات موسوی بهبهان بوده‌اند كه نسب به موسی بن ابراهیم بن امام موسى كاظم (ع) می‌رسانند (میبدی، 12-13). پدرش سید محمد كه متولد كربلا (امین، 2 / 332) و مدفون ...
اصفهان، قالی | هلنا شین دشتگل \qālī-ye esfahān\، یکی از گونه‌های مهم قالی ایرانی.
اصفهان، مکتب نقاشی | یدالله غلامی مایانی \maktab-e naqqāšī-ye esfahān\، عنوانی برای مجموعۀ ویژگیهای نگارگری در پایتخت صفویه.
اصفهانی، میرزا حبیب |
اصل | فرامرز حاج منوچهری \asl\، اصطلاحی در علم حدیث، به معنی هریک از نسخه‌ها و نوشته‌های آغازین که مستقیماً از کتابت شنیده‌ها پدید آمده بودند.
اصل موضوع | عزت الله فولادوند \asl-e mowzūʾ\، در تأسیس هر علم، ناچار باید عده‌ای از احکام آن را بدون اثبات پذیرفت که آنها را اصول موضوعۀ آن علم می‌خوانند.
اصول عملیه | احمد پاکتچی اصطلاحی در اصول فقه، به معنی اصول یا ضوابطی كه در موارد بروز شك در تعیین حكم شرعی، تكلیف مكلف را روشن می‌سازد و ملجأ نهایی مكلفی است كه بر دلیل و اماره‌ای دست نیافته است. اصول عملیه در فقه اسلامی را می‌توان با «فرضهای قانونی» در دانش حقوق متناظر دانست كه اساس آن در نظامهای گوناگون حقوقی دیده می‌شود و تفاوت می...
اصول کافی |
اصول تعلیمات | علی میرانصاری \osūl-e taʾlīmāt\، نشریـه‌ای تربیتـی ـ آموزشی که به‌طور ماهیانه، و در فاصلۀ فروردین (حمل) تا شهریور (سنبلۀ) 1298 در تهران منتشر می‌شد.
اصلاح | علی میرانصاری \eslāh\، عنوان چند نشریۀ فارسی‌زبان که پس ‌از انقلاب مشروطه، در فاصلۀ سالهای 1326- 1329 ق / 1908-1911 م، در شهرهای پاریس، بمبئی، تهران و خوی منتشر می‌شد.
اصول گرایی |
اصول محاکمات* |
اصم | فریبا جایدرپور ابوبكر عبدالرحمان بن كیسان بن جریر اموی (د 200 یا 201 ق / 816 یا 817 م)، متكلم، فقیه و مفسر معتزلی. دربارۀ سرگذشت او اطلاعات محدودی در دست است. با آنكه او از چهره‌های مشهور و از سركردگان معتزله به شمار می‌رفت، ولی به سبب آراء خاصی كه در باب امامت و اَعراض داشت، معتزله او را یك معتزلی تمام عیار نمی‌دانستند و ب...
اصم، عدد |
اصلاح گیاهان | جواد قره چاهی گیاهان \eslāh-e giyāhān\، یا بهنژادی گیاهان، دانش و هنر تغییر ساختار ژنتیکی گیاهان به‌منظور افزایش سودمندی آنها برای انسان.
اصول دین | ناصر گذشته (در مقابل فروع دین)، اصطلاحی كلامی كه به نظر بسیاری از دانشمندان دینی مسلمان به مجموعه باورهایی گفته می‌شود كه اساس دین اسلام را تشكیل می‌دهد و مسلمانی بدون آنها میسر نیست و انكار هر یك از آنها موجب كفر و استحقاق عذاب است. واضعان این اصطلاح از این رو این اعتقادات را اصول دین نامیده‌اند كه به نظر ایشان علوم دی...
اصلاح و تربیت مجرمان | حمید گوینده \eslāh-o(va) tarbiyat-e mojremān\، آموزه‌ای نو در حقوق جزا و جرم‌شناسی.
اصلاح نژاد جانوران | بخش علوم \eslāh-e nežād-e jānevarān\، تکثیر مهارشدۀ جانوران اهلی با هدف بهبود یک یا چند ویژگی دلخواه در آنها.
اصلاح و تربیت، کانون | نازی پیران \kānūn-e eslāh-o (va) tarbiyat\، مرکز نگهداری، اصلاح و آموزش بزهکاران زیر 18 سال (تأسیسِ 1347 ش).
اصلاح دینی | بخش ادیان و عرفان \eslāh-e dīnī\، جنبشهایی برای تصحیح جنبه‌هایی از نظم دینیِ موجود که ناروا شمرده می‌شوند. این تصحیح غالباً با تفسیر، تغییر یا منتفی‌کردنِ بعضی آداب، احکام یا اصولِ دورۀ قبل صورت می‌پذیرد.
اصل چهار، برنامه | مجید رهبانی \barnāme-ye asl-e ča(ā)hār\، برنامۀ کمکهای اقتصادی و فنی دولت ایالات متحدۀ آمریکا به کشورهای توسعه‌نیافته پس‌از جنگ جهانی دوم.
اصمعی | عنایت الله فاتحی نژاد ابوسعید عبدالملك بن قُریب (ح 125-216 ق / 743-831 م)، راوی، ادیب و لغت‌شناس نام‌آور اوایل عصر عباسی. اصمعی (منسوب به نیای بزرگش اصمع) به سبب نسبتی كه با باهلیان (فرزندان مالك بن اعصر) داشت، به باهلی نیز شهرت یافت (نک‍ : بخاری، 3(1) / 428؛ ابن قتیبه، المعارف، 543؛ ابن حزم، 245). بدنامی این قبیله در جاهلیت باعث ...
اصول اقلیدس |
اصلاحات ارضی | عبدالحسین آذرنگ , بخش مفاهیم جدید و عناوین ویژه \eslāhāt-e arzī\، اصلاح نظام زمین‌داری یا توزیع حق مالکیت زمین بر پایۀ قانون. «اصلاحات ارضی» و «اصلاحات کشاورزی / زراعی» معمولاً اصطلاحاتی مترادف‌اند.

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

مقالات

ورود به سایت

ثبت نام